کد مطلب:46165 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:342

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

مركب ناقص تقييدي و غيرتقييدي چيست؟

مركب لفظ ذالّي است كه داراي جز باشد و جز آن بر جز صغي مقصود هم دلالت كند. و آن دلالت هم مقصود باشد اين مركب اگر سلوك بر آن صحيح باشد تام خواهد بود و اگر سكوت بر آن صحيح نباشد ناقص مي باشد و مركب ناقص بر دو قسم است تقييدي و غيرتقييدي.
تقييدي; آن است كه جز دوم قيد براي جزء اول باشد مانند «غلام زيد» و «جل عالم» و غيرتقييدي آن است كه جزء دوم قيد براي اول نباشد مثل «في الدار و خمسه عشر» و مركب تام اگر في نفسه احتمال صدق و كذب در آن راه داشته باشد آن را خبر و قضيه خوانند مانند «العالم متغير» و اگر احتمال صدق و كذب در آن راه نداشته باشد آن را انشاء خوانند مانند «امر و نهي» و تصديق نام ادراكي است كه مركب تام خبري از آن حكايت مي كند و قضيه نام لفظ مركب تام خبريست. جنس قريب عبارت است از تمام مشترك ميان يك ماهيت با ماهيتهاي ديگر كه اگر آن چند ماهيت را با هم در سؤال جمع كنند جنس قريب گفته مي شود. مانند اينكه گفته شود «الانسان و القمر و البقر و الغنم ماهي؟»
گفته مي شود حيوان و فصل عبارت است از كلّي كه تميز مي كند ماهيت را از غير آن به تميز جوهري نه عرضي و در صورتي كه اين كلّي با غير آن هيچ اشتراكي نداشته باشد آن را فصل قريب خوانند مانند ناطق كه با هيچ ماهيت ديگري شريك نيست و كاملا ماهيّت را از غيرش تميز مي دهد و اگر ماهيّت را ممتاز كند ولي نه به طور كامل آن را فصل بعيد خوانند. مانند «حساس»

(بخش پاسخ به سؤالات )


ـ78ـ